Gıda sistemleri küresel sera gazı emisyonlarının üçte birini temsil ediyor. Kontrol edilmezse, bu emisyonlar muhtemelen Dünya'nın ortalama sıcaklığını 2060'larda 1,5°C'lik artışın üzerine çıkarmaya yetecek kadar ekstra ısınmaya neden olacaktır.

Araştırmalar artık tarımın neden olduğu sorunlar listesine hava kirliliğini de koyuyor. Özellikle hayvancılık, amonyak emisyonlarının önemli bir kaynağıdır. Bu emisyonlar diğer kirleticilerle reaksiyona girerek ince parçacıklı maddeler oluşturur ve bu da kardiyovasküler hastalıklar, akciğer kanseri ve diyabet gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Nature Communications'da yayınlanan son çalışma, mevcut beslenmeden daha sağlıklı, daha bitki bazlı olanlara geçişin, yalnızca hava kalitesini iyileştirerek dünya çapında 236.000'e kadar erken ölümü önleyebileceğini ve küresel GSYİH'yi artırabileceğini ortaya koyuyor.

Daha sağlıklı beslenme, daha temiz hava

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 2019 yılında dış hava kirliliğine bağlı 4 milyon erken ölüm yaşandı. Bu ölümlerin yaklaşık beşte birinden tarım sorumlu.

Dünyanın her yerindeki insanlar daha sağlıklı ve çevre için daha iyi beslenmeye yönelirse hava kalitesine ne olacağını inceledik. Buna daha az et içeren esnek diyetler, et içermeyen vejetaryen diyetler ve hayvansal ürünler içermeyen vegan diyetler dahildir.

Sonuçlarımız bitki bazlı beslenmeye geçişin hava kirliliğini önemli ölçüde azaltabileceğini gösteriyor. Belçika, Hollanda, Kuzey İtalya, Güney Çin ve ABD'nin orta batısı (Iowa'da kişi başına sekiz domuz düşüyor) gibi çok sayıda hayvanın bulunduğu bölgelerde, ince parçacıklı madde konsantrasyonunda özellikle belirgin azalmalar görülecektir.

Daha iyi hava kalitesi daha iyi sağlığa yol açar. Esnek diyetlerin benimsenmesiyle dünya çapında 100.000'den fazla erken ölümün önlenebileceğini bulduk. Temiz havadan elde edilen sağlık kazanımları, daha dengeli beslenmenin sağladığı faydalara katkıda bulunur.

İnsanlar daha az hayvansal ürün tükettikçe bu sağlık yararları da artar. Örneğin herkes vegan olsaydı, hava kirliliğinden kaynaklanan erken ölümlerin sayısı 200.000'den fazla azalabilirdi. Avrupa ve Kuzey Amerika'da vegan beslenmenin benimsenmesi, hava kirliliğinden kaynaklanan erken ölümleri yaklaşık %20 oranında azaltabilir.

Temiz hava, çalışma ortamının sıklıkla gözden kaçan ancak önemli bir yönüdür. Araştırmalar, hava kirliliğinin çiftliklerden fabrikalara kadar birçok farklı işte çalışanların verimliliğini düşürdüğünü ortaya çıkardı. Örneğin araştırmalar, hava kirliliğinin yaban mersini toplayıcılarının ve armut paketleyicilerinin verimliliğini etkilediğini göstermiştir.

Değişikliği etkinleştirme

Hava kalitesinin iyileştirilmesi şüphesiz sağlığımıza ve ekonomimize faydalıdır. Bu nedenle diyet değişikliklerinin politika menüsüne sıkı bir şekilde yerleştirilmesi gerektiğini savunuyoruz.

Daha fazla bitki bazlı beslenmeyi benimsemek, emisyonlarla mücadelede uygun maliyetli bir stratejidir. Ancak aynı zamanda, havadan amonyağı temizleyen yıkayıcılar gibi hayvancılık sistemleri için emisyon azaltıcı ekipmanlara yönelik pahalı yatırımlara olan ihtiyacı da azaltır.

Daha az et yemek, kirliliği azaltmak için daha sert önlemlere olan ihtiyacı da azaltacaktır. Örneğin araştırmacılar daha önce bu bölgelerdeki insanların amonyak maruziyetini azaltmak için 10 milyar hayvanın güney ve doğu Çin'den uzaklaştırılmasını önermişti.

Daha sağlıklı ve bitki bazlı beslenmeye geçiş, temiz havanın ötesinde çok çeşitli faydalar sunuyor. Bu faydalar arasında beslenmeye bağlı hastalık riskinin azalması, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve tarım için toprak, su ve gübre kullanımının azaltılması yer alıyor.

Yalnızca teknolojik çözümlere güvenirsek, tüm bu alanlarda aynı anda iddialı bir ilerleme elde etmek zor olacaktır.

2023 yazında Alman süpermarket zinciri Penny, gıda ürünlerinin insan sağlığı ve çevre üzerindeki gerçek maliyeti konusunda farkındalık yaratmak amacıyla bir hafta süren bir deney gerçekleştirdi. Müşterilere uygulanan fiyatlarda gıda ürünlerinin toprak, su kullanımı, sağlık ve iklim üzerindeki etkisi dikkate alındı.

Bu kavram daha geniş bir şekilde uygulanabilir. Ancak bu politikayı adil ve kabul edilebilir kılmak için, meyve ve sebze ürünlerine uygulanan KDV'nin azaltılması ve korunmasız hane halklarının tazmin edilmesi gibi tüketicilerin daha kötü durumda kalmamasını sağlamak amacıyla vergi gelirlerini kullanma yollarıyla birleştirilmesi gerekiyor. Bu sayede genel gıda harcamaları kontrol altında tutulacak ve düşük gelirli haneler korunacak.

https://phys.org/news/2024-01-plant-based-diets-cleaner-air-world.html